vrijdag 27 januari 2012

Al bijna een eeuw schooltuinen

Soms kom je verrassende dingen tegen. Zo heb ik jaren geleden een paar jaargangen van het weekblad Floralia voor een habbekrats gekocht. Als ‘tuinmens’ vond ik het wel leuk om te zien wat de trends waren in bijvoorbeeld 1946, zo vlak na de oorlog. Floralia was een uitgave van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde. Tegenwoordig geeft deze maatschappij o.a. het blad Groei en Bloei uit.
In het nummer van 22 maart 1946 stond een stukje van ene H. Schreuder over schooltuinen. In deze tijd waarin we kinderen weer in contact met de natuur willen brengen, spelen schooltuinen ook een rol. Maar dat was destijds blijkbaar niet anders! Of dienden ze toen wellicht toch een ander doel?
In 1918 werd de Centrale Vereniging voor School- en Werktuinen opgericht. Dat was voor ons land toen iets heel nieuws. In het buitenland waren dergelijke tuinen al langer bekend. Ik citeer nu uit het stukje: “Wat de bedoeling van Schooltuinen is? In de eerste plaats liefde voor de natuur te doen ontwaken, doordat de kinderen zelf planten moeten verzorgen en opkweeken, leeren ze eerbied krijgen voor alles wat leeft en groeit. Als onder goede leiding over het mooie van de ontwikkeling gesproken en op het wonder daar van gewezen wordt, zullen uit eerbied de parken en plantsoenen niet meer zoo gehavend worden als nu zoo vaak gebeurt. Behalve om over bloemen en planten te spreken krijgt de leider bovendien de gelegenheid de kinderen attent te maken op de vogel- en insectenwereld en het nut daarvan, waardoor bereikt zal worden dat de jeugd niet meer uit baldadigheid de dieren zal plagen en vogelnestjes uithalen.”
Als je dit leest, blijkt dat het doel toch wat anders was dan vandaag de dag. De kinderen moest vooral respect voorde natuur bijgebracht worden. Ze kwamen wel buiten, maar haalden daar ‘kattekwaad’ uit.
In het stukje gaat het verder over aanschouwelijk onderwijs: wat je in de klas leert, wordt buiten toegelicht. Mmm … dat klinkt bekend. Evenals:  in “groote plaatsen” is daarnaast “het aankweeken van de liefde voor de natuur en gezonde arbeid in de buitenlucht het doel”. In de dorpen werd als doel gezien: “de kinderen met het kweeken en verzorgen van groenten bekend te maken”.
Destijds waren het vooral onderwijzers die het initiatief namen en de leiding hadden over het schooltuinwerk. Nu zijn er NME-centra en andere instellingen en personen die activiteiten op de schooltuinen verzorgen. Maar het belang van actief buiten bezig zijn in de natuur werd honderd jaar geleden al ingezien. En de kinderen van toen én nu zijn trots op hun zelf gekweekte groenten, fruit en bloemen. Dus weinig nieuws onder de zon ...