vrijdag 2 december 2011

Mijmeren over mispels

Zo, de mispels staan te pruttelen. Een half uurtje koken, met een flinke laag water. Wel goed roeren, want ze branden snel aan. Dan door een zeef duwen en wrijven. En vervolgens van de moes met wat citroensap, geleisuiker en kaneel jam van maken. Verhouding moes-geleisuiker is 3:2.

Ik heb al heel lang iets met mispels. Ze staan in Zaltbommel, waar ik ben opgegroeid, op de stadswallen. Toen ik een tiener was, hielp ik de Natuurwacht daar met plukken. Met Sint-Maarten verkochten we ze, met recepten erbij. In de middeleeuwen kregen kinderen namelijk met Sint-Maarten appels, noten of mispels die ’s avonds boven Sint-Maartensvuren werden gepoft. Dat waren nog eens tijden …
Op het stadwapen van Zaltbommel staan mispelbloemen. Sommige mensen denken dat het om de Gelderse roos gaat, maar dat is toch echt een heel andere struik.
Mispels komen oorspronkelijk uit Zuidoost-Europa. De Romeinen verspreidden ze over de rest van Europa. Net zoals ze dat deden met konijnen, fazanten en nog veel meer (nuttige) planten en dieren. In de middeleeuwen werden mispelbomen volop aangeplant, nu niet meer. In het oosten van het land komen ze verwilderd voor. Verder vind je ze in sommige (openbare) tuinen.
Mispelbomen zijn ideaal voor kleine tuinen omdat ze klein blijven. Eind mei bloeien ze prachtig met grote roomwitte bloemen. In de herfst verkleurt het vrij grote behaarde blad tot allerlei gele en oranjebruine tinten. En als het blad eraf gevallen is, heb je de mispels nog. Een boom om het hele jaar van te genieten!


Mijn twee mispelbomen hingen tot eind november vol met vruchten. Afgelopen week is er met de wind veel vanaf gewaaid. Mispels zijn het lekkerst als de nachtvorst eroverheen gegaan is. Je kan dat ook bereiken door ze in de diepvriezer te leggen. Ook zonder vorst worden ze wel zacht, maar dat duurt best lang. Begin december hingen er bij mij nog harde exemplaren aan de boom. Na het plukken nog twee tot drie weken wachten. Mispels zijn pas eetbaar en lekker als ze zacht en ‘zo rot als een mispel’ zijn. Wel opletten, want ze moeten niet echt rotten.

En wat kan je er dan mee doen? Uitzuigen bijvoorbeeld. Ze smaken een beetje naar appels waar ze verwant aan zijn. De vrij grote pitten spuug je uit en het harige velletje gooi je weg. Mispels zitten boordevol vitamine C en schijnen goed te zijn voor de spijsvertering.
Je kan er dus ook jam van maken. Op internet staan meer recepten, zoals van mispellikeur.  Kijk bijvoorbeeld eens op http://www.houtwal.be/vakartikels/pitfruit/mespilus.htm.

Ik heb vandaag een emmer vol geplukt. Meer dan 5 kilo. De rest laat ik hangen voor de vogels. Want die zijn er dol op. Ook muizen lusten ze: onder de boom liggen veel aangevreten exemplaren. En ik kan weer een jaar lang genieten van de jam!

(Deze column is een aanpassing van de column die ik in november 2010 schreef voor het lokale weekblad de Nieuwe Meerbode.)